Ένα απόκρυφο βαγγέλιο, αναφέρει πως ο αγαπημένος μαθητής Ιωάννης, την ώρα που όρθιος έκλαιγε ομπρός στο Σταυρωμένο, είδε μια καταπληχτικιάν οπτασία· ο σταυρός δεν ήταν από ξύλο παρά από φως, κι απάνω στο σταυρό δεν ήταν ο σταυρωμένος ένας άνθρωπος παρά χιλιάδες γυναίκες, άντρες και παιδιά που βογκούσαν και πέθαιναν. Έτρεμε ο αγαπημένος μαθητής και δε μπορούσε να συλλάβει και να σταματήσει καμιά μορφή· όλες, αναρίθμητες, μετάλλαζαν, έτρεχαν και χάνουνταν κι άλλες ξανάρχουνταν … Κι όλο με μιάς όλες έσβησαν κι απόμεινε απάνω στο σταυρό μονάχα μια Κραυγή σταυρωμένη.
Σήμερα τ’ όραμα αυτό σπαράζει μπροστά μας· μα σήμερα ο Λυτρωτής δεν είναι ένας άνθρωπος παρά ολάκερος Λαός. Εκατομμύρια άντρες και γυναικόπαιδα, σταυρώνονται και πάσχουν· χάνουνται, ρέουν, δεν ξεχωρίζεις μιαν ορισμένη μορφή· μα μέσα από τους αναρίθμητους θανάτους θ’ απομείνει, σίγουρα, η Κραυγή.
Φτάνει αυτή· έτσι θα σωθεί πάλι ο κόσμος. Τι θα πει θα σωθεί; Να βρει μια νέα δικαιολογία ζωής, γιατί η παλιά ξεθύμανε και δε μπορεί πια να βαστάξει το ανθρώπινο οικοδόμημα. Χαρά σε όποιον ακούει την Κραυγή της εποχής του, γιατί κάθε εποχή έχει και τη δικιά της Κραυγή, και συνεργάζεται μαζί της· αυτός μονάχα σώζεται.
Νίκος Καζαντζάκης : Από το ” Αναφορά στον Γκρέκο” και το ” Ο τελευταίος πειρασμός ” (αποσπάσματα).