Η αγέλαστος πέτρα είναι βράχος στην Ελευσίνα. Ο τόπος αυτός θεωρείτο ιερός διότι σύμφωνα με την παράδοση η Δήμητρα κάθησε εδώ για να ξαποστάσει και να μοιρολογήσει την κόρη της Περσεφόνη που την άρπαξε ο Πλούτωνας. Ο Όττο Ρούμπενζον υποστήριζε την άποψη ότι η «αγέλαστος πέτρα» αποτελείτο από σειρά τριών βράχων που έδειχναν την είσοδο μιας σπηλιάς που θεωρείτο ότι ήταν η είσοδος για τον κάτω κόσμο. Οι τρεις βράχοι συνοδεύονταν και από τρεις πηγές νερού, τις Ανθίων, Πανθίων και Καλλίχρονον.
Η Αγέλαστος Πέτρα (2000) είναι μία ταινία από τον σκηνοθέτη Φίλιππο Κουτσαφτή. Το κυρίως θέμα της ταινίας είναι η Ελευσίνα. Τα γυρίσματα της ταινίας διήρκεσαν 10 χρόνια. Η ταινία ακολουθεί τις ζωές ορισμένων κατοίκων της Ελευσίνας. Καθημερινοί, απλοί άνθρωποι παρελαύνουν μπροστά από τον φακό απαθανατίζοντας έτσι το κομμάτι της Ελευσίνας που κρατάνε μέσα τους. Η ταινία βραβεύτηκε στο 41ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης
Αγέλαστος Πέτρα
Ντοκιμαντέρ 2000 | Έγχρωμη | Διάρκεια: 85′
Ελληνική ταινία, σκηνοθεσία Φίλιππου Κουτσαφτή με τους: Ειδικοί συνεργάτες: Πόπη Παπαγγελή, Βασίλης Διοσκουρίδης
Ο φακός του Φίλιππου Κουτσαφτή κινηματογραφεί επί 10 ολόκληρα χρόνια την Ελευσίνα, καταγράφοντας τη ζωή κι ενίοτε το θάνατο των απλών κατοίκων της, αλλά και τις αλλαγές που συντελούνται σ’ ένα μυθικό τόπο (συνδεδεμένο με το μύθο της θεάς Δήμητρας και τα Ελευσίνια Μυστήρια), ο οποίος εκβιομηχανοποιήθηκε με καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή και τους αρχαιολογικούς της χώρους. Το ωραιότερο ελληνικό ντοκιμαντέρ.
Συνοπτική κριτική
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής κινηματογράφησε πάνω από 10 χρόνια την Ελευσίνα, μπήκε στην ψυχή των απλών κατοίκων της, παρακολούθησε τα καθημερινά (με το φακό του όμως το ταπεινό γίνεται μεγαλειώδες, όπως σ’ εκείνο το συγκλονιστικό πλάνο όπου μια μαυροφορεμένη γιαγιά ανάβει το καντήλι με φόντο στο βάθος τη φλόγα των διυλιστηρίων), κατέγραψε τη διπλή απουσία της αρχαίας Ελευσίνας, αλλά και της Μικράς Ασίας (κοινός τόπος αναφοράς για τους περισσότερους κατοίκους, στην πλειοψηφία τους Μικρασιάτες), ανακάλυψε κτερίσματα από το αρχαίο πρόσωπο ενσωματωμένα στη σύγχρονη ζωή. Επί μια δεκαετία αποθησαύριζε σκόρπια πλάνα, αφηγήσεις, εικόνες, σκέψεις κι ύστερα άρχισε να τις οργανώνει ως μια ελεγεία πάνω στο θάνατο. Υποδειγματικό ντοκιμαντέρ, αλλά και ένα μάθημα καλλιτεχνικού ήθους που ανάγεται τελικά σε αισθητικό αξίωμα.